Kinderen die net nieuw zijn in Nederland gaan vrijwel direct naar een Nederlandse school (als ze vier jaar zijn). Op deze scholen ligt de focus op het leren van het Nederlands. Aan de thuistaal wordt op school weinig aandacht besteed. Lange tijd bestond er zelfs de opvatting dat deze culturen en talen beter achterwege gelaten konden worden ter bevordering van de integratie en het leren van het Nederlands. Men wilde dat de kinderen assimileerden: alles vergeten van wat ze hadden meegekregen en de Nederlandse taal en cultuur overnemen. Zonder in te gaan op het integratie-vraagstuk vraagt deze pagina aandacht voor de andere talen (en daarmee bedoelen we ook de culturele achtergrond) van nieuwkomers, want zoals veel onderzoek uitwijst is het beter voor kinderen om de andere, eerder geleerde taal (talen) goed te ontwikkelen. Bewust gebruiken we hier niet de term ‘moedertaal’, je kan de taal namelijk ook van je vader geleerd hebben, en de ‘eigen’ taal zou kunnen suggereren dat het Nederlands niet eigen gemaakt kan worden. Een term als ‘eerste’ taal is vaak ook niet van toepassing, want soms is er na de eerste taal een andere taal geleerd die belangrijker geworden is in het leven van onze leerlingen. We willen dus spreken van ‘andere’ talen, zeker ook in het meervoud, want de meeste leerlingen zijn al meertalig bij binnenkomst op onze school.
In deze presentatie (mei 2016) kunt u nog meer horen over wat meertaligheid is en waarom het belangrijk is.
Thuis is het belangrijk om met de meertaligheid van het kind om te gaan, maar ook op school. Daarom hieronder enkele tips:
Thuis:
- voorlezen/ zelf lezen in de thuistaal.
- liedjes zingen, muziek luisteren in/ over de thuistaal en cultuur.
- uw kind naar een school laten gaan in het weekend of na de reguliere schooltijd waar het leert in/over de thuistalen en culturen.
- contact leggen met mensen met dezelfde talige of culturele achtergrond, zodat uw kind ook met leeftijdsgenoten in de thuistaal kan praten.
- de leerkrachten van uw kind op de hoogte stellen van de ontwikkeling van de thuistaal.
- met uw kind praten over de thema's in de school in uw thuistaal.
- stimuleren dat uw kind contact houdt met bijvoorbeeld familie buiten Nederland (via Skype/email etc.)
Informatie voor ouders:
Over meertalig opvoeden: http://www.meertalig.nl/
In het Engels: http://parents.ecml.at/
Info voor ouders over meertalig opvoeden (Eng en NL): http://www.growingupbilingual.org/
Op school:
- aandacht te schenken aan de verschillende talen in zoveel mogelijk dagelijkse lessen;
- een aantal schoolbrede activiteiten te organiseren met als doel de interesse te wekken voor de verschillende talen en culturen van alle kinderen van de school.
Bij aandacht voor de andere talen van de leerlingen in de lessen kunnen leerkrachten denken aan het volgende:
- Gelegenheid geven om te overleggen in een andere taal dan het Nederlands.
- Meertalige bronnen beschikbaar stellen: Leesboeken, woordenboeken, computergebruik voor vertalingen.
- Kinderen wijzen op gebruiken in de Nederlandse taal en ze hier op laten reflecteren door te vragen naar hoe dat gaat in hun andere talen (is er ook een U aanspreekvorm bijvoorbeeld).
- Bij een moeilijke, nieuwe grammatica regel nagaan of dit ook bestaat in de andere talen van de kinderen en hen daar op wijzen (is er vervoeging van het werkwoord, gebruiken ze lidwoorden?).
- Ingaan op spontane vergelijkingen van kinderen met hun andere talen, kinderen erkennen en belangstelling tonen.
- Probeer een aantal woorden in de talen van de leerlingen uit je klas te leren om ze bijvoorbeeld gerust te stellen of welkom te heten.
- Zorg bij voorbeelden en beeldmateriaal dat je herkenbare situaties neemt waar de kinderen zich mee kunnen identificeren (plaatjes van huizen, dieren, mensen uit andere landen).
Schoolbrede activiteiten:
- Leerlingen optredens laten doen met muziek/dans uit verschillende culturen in verschillende talen.
- Oudere kinderen en of ouders laten voorlezen in de andere talen van de leerlingen. Bijvoorbeeld tijdens de Kinderboekenweek.
- Bij de keuze van uitjes nadenken of de andere culturen van de kinderen van de school worden gerepresenteerd.
- De andere talen van de leerlingen zichtbaar maken in de school, door meertalige posters, welkomsborden etc.
- In de communicatie (in nieuwsbrieven en op de website) laten zien dat je als school interesse hebt in en respect hebt voor de andere talen en culturen van de kinderen van de school.
Met /voor/door ouders:
- Ouders voorlichting geven over meertalig opvoeden.
- Ouders betrekken bij het onderwijs van hun kinderen door ze praatplaten of woordenlijsten mee naar huis te geven en te stimuleren om er met hun kinderen in hun andere talen over te praten om zo een thema voor te bereiden.
- Ouders uitnodigen op school om iets te komen vertellen over hun taal /cultuur.
- Ouders vragen of ze kunnen helpen bij het vertalen van bepaalde brieven, of standaard informatiefolders of filmpjes met ze maken.
Er is een filmpje gemaakt van 12 minuten met een aantal voorbeelden uit de praktijk op de Taalschool. Helaas is de kwaliteit van het filmpje erg wisselend, maar we hopen dat u zo wel een idee krijgt van wat ook u kunt doen om de meertaligheid van de leerlingen op uw school te vieren. Link naar filmpje
Handige links
Achtergrond informatie/ cursussen over meertaligheid:
http://diversiteitinactie.be/themas/taaldiversiteit
In het Engels: http://moodle.community.ecml.at/course/view.php?id=4
Een site met boeken in verschillende talen: http://www.childrenslibrary.org/icdl/SimpleSearchCategory?ilang=English
Informatie over talen:
Vergelijking van talen met het Nederlands met name gericht op mogelijke logopedische problemen: http://meertaligheidentaalstoornissenvu.wikispaces.com/Informatie+per+taal